Integere overheid

Integer handelen vormt de basis voor een betrouwbare overheid. Voor burgemeesters, wethouders, raadsleden én ambtenaren geldt integer handelen als de norm. Die integriteit wordt nog wel eens in twijfel getrokken. Soms terecht en soms onterecht. Duidelijk is dat het handelen van alle vertegenwoordigers van het openbare bestuur onder een vergrootglas ligt.

Een integrale en systemische benadering van integriteit

Het wordt steeds duidelijker: een integrale en systemische benadering helpt om integriteit te stimuleren en borgen. Dit helpt vervolgens weer om incidenten te voorkomen. Bij integriteit gaat het om het handelen in overeenstemming met relevante normen en waarden en regels. Daar heeft iedereen een eigen verantwoordelijkheid in. Het vraagt ook dat een organisatie de juiste structuren heeft om het gewenste handelen te bevorderen en te ondersteunen: kortom, dat er een integriteitssysteem is ingericht.

Binnen zo’n systeem werken veel functionarissen op verschillende manieren aan integriteit. Het gaat om ‘harde’ en ‘zachte’ maatregelen, om het voorkomen van integriteitsschendingen en het adequaat handelen als zich dan toch een probleem voordoet. Op al deze onderdelen ondersteunt Necker overheden. Kijk bijvoorbeeld op onze pagina’s over protocollen en gedragscodes, training en bewustwording, integriteitsonderzoek en screening en risicoanalyse.

Voor het uitvoeren van integriteitsonderzoek en screening is een vergunning nodig voor het in stand houden van een particulier onderzoeksbureau. Wij werken onder vergunningnummer POB-1603.

Integriteitsketen voor goede integriteitszorg

Ons bureau heeft in 2019 de integriteitsketen ontwikkeld als integraal model voor goede integriteitszorg. De integriteitsketen is geïnspireerd op de veiligheidsketen van de brandweer. De keten bestaat uit vijf schakels. Het gedachtegoed achter deze veiligheidsketen is dat een integrale benadering van veiligheid helpt om rampen te voorkomen en dat er beter opgetreden kan worden op het moment dat er toch iets gebeurt. De veiligheidsketen bestaat uit de stappen:

  • Pro-actie (bv. geen kinderopvang lokaliseren naast een vuurwerkfabriek)
  • Preventie (bv. bordjes ophangen waar een nooduitgang is)
  • Preparatie (bv. opstellen van rampenplannen)
  • Repressie (bv. het blussen van een brand) en nazorg (bv. het bieden van psychosociale hulp aan slachtoffers).

Elke schakel vraagt om een andere actie.

Deze benadering gaat ook op voor integriteitszorg. Als het misgaat, is de schade groot. En dergelijke crises kun je alleen het hoofd bieden door systemisch aandacht te besteden aan de factoren die eraan bijdragen; alleen reageren op wat er gebeurt is niet voldoende. Als organisatie kun je incidenten voorkomen, bijvoorbeeld door kwetsbaarheden te inventariseren (pro-actie), medewerkers te screenen (preventie) en protocollen voor crisissituaties vast te stellen (preparatie). Ook ten tijde van een incident en in de nazorg is het belangrijk om de gehele keten in gedachten te houden. De keten biedt de mogelijkheid om systematisch na te gaan in hoeverre er aandacht is voor de verschillende onderdelen van een compleet integriteitssysteem en hoe die in de praktijk daadwerkelijk tot uitdrukking komen.

De Necker integriteitsketen

Necker ontwikkelde in 2019 de integriteitsketen als integraal model voor goede integriteitszorg. De keten is geïnspireerd op de veiligheidsketen van de brandweer. Het bestaat uit vijf schakels. Het gedachtegoed achter deze veiligheidsketen is dat een integrale benadering van veiligheid helpt om rampen te voorkomen en dat er beter opgetreden kan worden op het moment dat er toch iets gebeurt. De veiligheidsketen bestaat uit de stappen pro-actie (bv. geen kinderopvang lokaliseren naast een vuurwerkfabriek), preventie (bv. bordjes ophangen waar een nooduitgang is), preparatie (bv. opstellen van rampenplannen), repressie (bv. het blussen van een brand) en nazorg (bv. het bieden van psychosociale hulp aan slachtoffers). Elke schakel vraagt om een andere actie. 
Deze benadering gaat ook op voor integriteitszorg. Als het misgaat, is de schade groot. En dergelijke crises kun je alleen het hoofd bieden door systemisch aandacht te besteden aan de factoren die eraan bijdragen; alleen reageren op wat er gebeurt is niet voldoende. Als organisatie kun je incidenten voorkomen, bijvoorbeeld door kwetsbaarheden te inventariseren (pro-actie), medewerkers te screenen (preventie) en protocollen voor crisissituaties vast te stellen (preparatie). Ook ten tijde van een incident en in de nazorg is het belangrijk om de gehele keten in gedachten te houden. De keten biedt de mogelijkheid om systematisch na te gaan in hoeverre er aandacht is voor de verschillende onderdelen  van een compleet integriteitssysteem en hoe die in de praktijk daadwerkelijk tot uitdrukking komen.

Meer weten?

Roel Freeke

Roel Freeke

Adviseur / eigenaar
Christan Schut - Onderzoeker

Christan Schut

Onderzoeker / adviseur

Op de hoogte blijven?

Blijf op de hoogte via onze Necker nieuwsbrief. Naast de algemene nieuwsbrief delen wij ook updates specifiek voor griffiers, rekenkamers of burgemeesters. Klik op inschrijven en bepaal welk nieuws u wilt ontvangen.