Opkomst verkiezingen
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 waren historisch laag. Eén op de twee Nederlanders maakte gebruik van het stemrecht. De andere helft ging niet stemmen. Dat riep bij veel gemeenten de vraag op wie er wel en wie er niet kwamen stemmen. Wat zijn de kenmerken van niet-stemmers? Wat zijn hun overwegingen? In hoeverre is er een bewuste afweging gemaakt? Is de opkomst evenredig verdeeld of zijn specifieke groepen nu oververtegenwoordigd?
Inmiddels zijn er diverse rapporten verschenen over de achterliggende redenen van de lage opkomst. Zo schreef onze collega dr. Sabine van Zuydam al in 2016 mee aan het rapport Verbetering Op Komst en werkte dr. Marcel Boogers mee aan het rapport De lokale niet-stemmer (2022) in opdracht van minister Bruins-Slot (BZK).
Wat opvalt is dat er lokaal grote verschillen zitten tussen op het oog vergelijkbare gemeenten of wijken. Er lijkt dus meer aan de hand dan uit landelijke onderzoeken kan worden aangetoond. Het goede nieuws is dat het dus ook zo lijkt te zijn dat gemeenten zelf wel degelijk invloed hebben op de opkomst in hun eigen gemeente. Onze onderzoekers helpen u graag om meer inzicht te krijgen in de achterliggende redenen van de lage opkomst.
Het is zaak om nú goed onderzoek te doen, en verschillende groepen inwoners te benaderen op een manier die bij hen past.
Bij onze onderzoeken naar dit thema maken wij veelal gebruik van twee methodes waarbij we data-inzichten combineren met een enquête onder inwoners.
-
1
Data-inzichten met de betrokkenheidsprofielen
Vlak na afgelopen verkiezingen gebruikten onze collega’s van Citisens hun zelfontwikkelde segmentatiemodel, de betrokkenheidsprofielen, om de bijdrage van verschillende groepen aan de opkomst in Nederlandse gemeenten te analyseren. Deze analyse toonde grote verschillen tussen groepen. Jongeren met een veelal praktische opleiding en weinig maatschappelijke betrokkenheid trokken het minst naar de stembus, terwijl de groepen die zich kenmerken door een hoog vertrouwen in hun eigen politieke vaardigheden het vaakst stemden. Door de koppeling tussen de profielen en postcode kunnen we voor iedere gemeenten de aanwezige groepen inwoners per buurt letterlijk in kaart brengen en laten zien waar het risico op lage opkomst het grootst is en welke maatregelen per gebied passend zijn om dit te verhogen. -
2
Inwonersenquête verkiezingen en opkomst
Hoewel big data op zichzelf concrete inzichten oplevert, levert het vooral de start van een analyse. Om het opkomstprobleem in een specifieke context in beeld te brengen is preciezer onderzoek nodig. Dit doen wij met een inwonersconsultatie. Dit is een representatieve enquête die wij via een open-link en met campagne onder de aandacht brengen van alle inwoners. Zo krijgt elke inwoner de kans om haar of zijn stem te laten horen én levert het een hoge respons op.
Mensen die niet gaan stemmen hebben minder vertrouwen in de overheid, en dat is natuurlijk een probleem. Ze hebben vaak andere wensen en ideeën die nu niet worden gehoord. Dat zorgt dat het vertrouwen in de overheid verder wordt verzwakt.
Marcel Boogers – Hoogleraar innovatie en regionaal bestuur en onderzoeker bij Necker
Inmiddels helpen wij diverse gemeenten met een beter inzicht in de lokale niet-stemmers. Wilt u weten wat wij hierin voor u kunnen betekenen? Neem dan contact op met onze experts op dit thema.