Een (on)verwachte ingreep: evaluatieonderzoek naar de sluiting van de Nelson Mandelabrug
Op 25 november 2022 ontvangt de gemeente Zoetermeer een adviesrapport over de Nelson Mandelabrug. In het rapport staat met kapitalen dat de Mandelabrug NIET VEILIG is voor gebruik tot 2026, omdat vanuit de monitoring van scheuren en een constructieve analyse niet valt vast te stellen of de brug voldoet aan de veiligheidseisen.
Het college ontvangt het adviesrapport met de conclusie NIET VEILIG zes dagen later en besluit op 2 december 2022 de Mandelabrug te sluiten. Uiteindelijk is de Nelson Mandelabrug 55 dagen gesloten geweest. Na het gedeeltelijk ontmantelen van de Nelson Mandelabrug, het verwijderen van de kap en het plaatsen van extra ondersteuning en een noodbrug over de A12, ging de brug op 26 januari 2023 weer open.
Het beeld is ontstaan dat deze mogelijk onveilige situatie ineens in beeld kwam bij de gemeente Zoetermeer. In opdracht van de concerncontroller onderzocht Necker of deze onveilige situatie ineens in beeld kwam of wellicht al langer bekend was.
Aanpak
Om een inzicht te verkrijgen in de inrichting van de organisatie, het onderhoud van de Mandelaburg en de relevante momenten voerden we meer dan twintig gesprekken en bestudeerden we honderden documenten. Op basis daarvan stelden we een feitenrelaas op vanaf de bouw van de Mandelabrug tot aan de heropening in 2023. Het feitenrelaas is opgedeeld in twee periodes, namelijk de periode tot aan het in beeld komen van de onveilige situatie bij het college en de periode daarna. Het feitenrelaas bevat drie perspectieven, namelijk ambtelijk, bestuurlijk en extern.
Resultaten
Op basis van de analyse van het feitenrelaas trokken we de conclusie dat de scheurvorming van de Nelson Mandelabrug zeker al sinds 2008 bekend was binnen de gemeentelijke organisatie, maar dat een verschil in risicoperceptie de oorzaak is voor het beeld dat de situatie ineens ontstond. Ambtelijk was men al langer op de hoogte van de scheurvorming in de brug en in 2015 werd de scheurvorming ook al gesignaleerd door een extern bureau. Daarna volgden meerdere adviezen van externe bureau’s op deze situatie aan te pakken. De urgentie van de adviezen werd laag ingeschat en later werd de kennis over de rapporten niet overdragen aan nieuwe collega’s. Ambtelijk werd voornamelijk een technische risicoperceptie gehanteerd. Het college heeft tot die tijd niks meegekregen over een mogelijk onveilige situatie van de Mandelabrug en wordt in december 2022 geconfronteerd met het adviesrapport waarin staat dat de brug niet veilig is. Vanuit een bestuurlijk risicoperspectief besluit het college de brug direct te sluiten. Vanuit de analyse en de conclusies formuleerden we een drietal lessen voor de toekomst:
Drietal lessen:
-
1
Informatiepositie:
Het op orde hebben van je kennis- en informatiepositie is voor de gemeente een vereiste om eventuele mogelijk onveilige situaties tijdig in beeld te hebben en adequaat aan te pakken. Het gaat dan zowel om het in huis hebben van de benodigde deskundigheid en expertise, als het breed inbedden in de organisatie en toegankelijk borgen van informatie over het beheer en onderhoud van civiele kunstwerken. -
2
Verschillende percepties:
Een technische risicoperceptie is een andere dan een bestuurlijke risicoperceptie. Deze beide rationaliteiten verstaan elkaar niet automatisch. Door de technische en bestuurlijke risicoperceptie bewust bij elkaar te brengen, wordt onderling begrip versterkt. Dit draagt bij aan een completere risicoanalyse en voorkomt overhaast of juist te langzaam handelen. -
3
Samenwerking:
De werkwijze die ontstaat in het project om de Mandelabrug veilig te stellen, maakt inzichtelijk wat het oplevert als verschillende perspectieven bij elkaar worden gebracht en betrokkenen nauw samenwerken. Het brengt doorzettingskracht teweeg.
