Integriteitstraject gemeente Oirschot
wij deden een analyse

Integriteitstraject gemeente Oirschot

Een training voor de gemeenteraad over integriteit is natuurlijk een mooie start om het thema op de kaart te zetten. Maar hoe zorg je voor een bestendige lijn van aandacht voor het onderwerp? In de gemeente Oirschot hebben we een traject verzorgd van verschillende trainingen, de actualisatie van de gedragscode integriteit en het opstellen van een protocol vermoeden integriteitsschendingen. Gedurende dit traject is het thema integriteit op de agenda gezet en gezamenlijk doorleefd. Daarmee vormt het een startpunt voor het doorlopende gesprek over integriteit.

Bespreken, aanspreken…

Gedurende het traject vonden drie trainingen plaats: twee voor de gemeenteraad en het college, en één voor de partijbesturen. De eerste training met raad en college had tot doel deelnemers aan het denken te zetten over de afwegingen die zij zelf maken en hen te stimuleren deze afwegingen met elkaar te delen. Wat integer handelen eigenlijk inhoudt, bespraken we vervolgens aan de hand van een aantal praktijkvoorbeelden. De tweede training ging over geheimhouding en het aanspreken van elkaar bij twijfels over bepaalde handelingen. Met de partijbesturen is gesproken over integriteit bij kandidaatstelling, de dilemma’s die daarbij voorkomen en de tools die de partijen hebben bij selectie van kandidaten.

en afspreken

De opbrengst van de gesprekken die tijdens de trainingen zijn gevoerd, hebben we met elkaar vastgelegd in de gedragscode integriteit en het protocol vermoeden integriteitsschendingen. Samen met een werkgroep van raads- en collegeleden zijn we hiermee in drie werksessies aan de slag gegaan. In de eerste sessie hebben we teruggeblikt op de rode lijnen die naar voren kwamen uit de trainingen en zijn de wensen ten aanzien van vorm en inhoud van de gedragscode besproken. Wat is de norm die men met elkaar af wenst te spreken en welke handvatten heeft men nodig om met morele dilemma’s om te kunnen gaan? Met die input is Necker aan de slag gegaan om tot concept-gedragscode te komen die voor zowel raad als college herkenbaar zijn en passen bij de lokale context van Oirschot.

In de tweede bijeenkomst met de werkgroep is de concept-gedragscode besproken en hebben werkgroepleden feedback van henzelf en hun fracties op tafel gelegd en is deze direct verwerkt. Vervolgens zijn we gestart met het protocol integriteitsschendingen. Met elkaar hebben we het proces van A tot Z doorlopen waarbij we de consequenties van de te maken keuzes samen doorleefd: van de twijfel over een gedraging en de melding van een vermoeden van integriteitsschending tot aan het onderzoek en behandeling van het rapport in de raad. Daarbij kwamen vele afwegingen aan de orde. Over de spelers: wie is aan zet, wie wordt geïnformeerd en wie mag adviseren? Maar ook over zaken als randvoorwaarden, vormeisen, doorlooptijd en reactietermijnen. Of de belangrijke vraag: mag er worden afgeweken van het protocol als dat in het belang is van betrokkenen en zo ja, wie beslist dat? Deelnemers hebben daarbij hun eerdere ervaringen met integriteitsmeldingen gebruikt en de adviseurs hielpen door middel van voorbeelden uit andere gemeenten.

Necker heeft op basis van deze bijeenkomst een conceptprotocol opgesteld waarin de gemaakte keuzes zijn verwerkt. Het conceptprotocol is voorgelegd en besproken met de werkgroep. Na verwerking van hun reacties konden het protocol en de gedragscode worden aangeboden aan de gemeenteraad ter vaststelling.

Startpunt van een doorlopend gesprek

Met alle stappen in dit traject is het thema integriteit op de agenda gezet en gezamenlijk doorleefd. Daarmee vormde het een startpunt voor het doorlopende gesprek over integriteit. Daarnaast leverde het een herkenbare en gedragen gedragscode op, waarmee het gemeentebestuur laat zien waar het voor staat. Richting inwoners en ondernemers, door expliciet te maken welke normen zij naleven. Maar ook naar elkaar. Met het daarop volgende protocol heeft de gemeente een stappenplan in handen dat de nodige helderheid en houvast biedt. Daarmee weten betrokkenen in het geval van een incident wat hen te doen staat en wordt voorkomen dat procesmatige vraagstukken in de weg komen te staan van een inhoudelijke behandeling.

Meer weten?

Emilie Stumphius

Emilie Stumphius

Onderzoeker / adviseur / eigenaar