Thema: Organisatie voor inwoners
Wie doet wat? Hoe de gemeente een goede samenwerking tussen politie en Boa kan bevorderen
‘Boa’s en politie opereren complementair en versterken elkaar’, schreef minister Ferd Grapperhaus in 2018 aan de Tweede Kamer. ‘Zij zijn geen concurrenten van elkaar.’ Het gesprek over de samenwerking en rolverdeling tussen Boa en politie wordt al enkele jaren gevoerd. De politie stoot steeds meer taken in het veiligheidsdomein af naar gemeenten en neemt een andere, minder uitvoerende rol in. Maar, hoe zit het nu precies met de onderlinge verdeling van rollen en taken? En hoe kan een gemeente sturen op een optimale samenwerking?
Het leefbaarheidscriterium als scheidslijn
De taakverdeling tussen politie en Boa is in grote lijnen al uitgedacht. In 2014 introduceerde de toenmalige minister van Veiligheid en Justitie het leefbaarheidscriterium. Dit criterium dicteert dat de Boa primair aan zet is wanneer het gaat om overtredingen en overlast die gevolgen hebben voor leefbaarheid, zoals hangjeugd en hondenpoep. De politie neemt het voortouw wanneer de openbare orde en veiligheid in het geding zijn. Daarnaast zal de politie ‘minder uitvoerend, meer signalerend en adviserend’ zijn.
Samenwerking op onderdelen nog in opbouw
Hoewel dit leefbaarheidscriterium overzichtelijk klinkt, verloopt de samenwerking tussen Boa en politie in de praktijk echter niet altijd vlekkeloos. Zo zou het onderscheid tussen leefbaarheid en veiligheid onvoldoende duidelijkheid bieden. In de notitie ‘Boa en Politie, niet naast elkaar maar met elkaar’ waarschuwt de politie bovendien dat het onderscheid kan leiden tot blinde vlekken in handhaving op leefbaarheid, omdat de Boa beperkte bevoegdheid heeft om te handhaven. Belemmeringen in informatiedeling staan daarnaast een goede samenwerking in de weg.
Uit het benchmarkonderzoek dat Necker van Naem uitvoert in meer dan vijftien gemeenten blijkt ook dat een goede samenwerking tussen Boa en politie niet vanzelfsprekend is. Toch gaat het vaak ook wél goed. Over het algemeen erkennen de partijen de meerwaarde en expertise van de ander. Daarnaast zagen we allerlei manieren waarop politie en Boa op eigen initiatief de samenwerking versterken, zoals door gezamenlijke briefings, het onderling uitwisselen van contactgegevens, en gezamenlijke rondes in gemixte koppels van Boa en politie.
Tips: bijdragen aan een optimale samenwerking
Voor een gemeente kan het een uitdaging zijn om te sturen op deze samenwerking. Daarnaast is het de vraag of top-down aansturing wenselijk is. Uiteraard is het belangrijk om als gemeente bewust te zijn van de behoefte op de werkvloer en ruimte te geven voor initiatieven die op de werkvloer ontstaan. Maar ook het tactisch en strategisch niveau kan een steentje bijdragen door de omstandigheden te creëren die een optimale samenwerking mogelijk maken:
- Creëer bewustwording over de (verschillen in) expertise en bevoegdheden van de Boa en de politie, zowel op de werkvloer als op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Dit legt een onmisbare basis om het meeste uit de samenwerking te halen.
- Baken de taken af. Uit ons benchmarkonderzoek bleek dat de rolverdeling tussen Boa en politie niet altijd duidelijk is, waardoor onderlinge verwachtingen soms niet waargemaakt kunnen worden, er werk blijft liggen en soms zelfs werk dubbel gedaan wordt. De gemeentelijke organisatie kan een belangrijke rol spelen in vaststellen van heldere afspraken.
- Draag zorg voor een goede informatie-uitwisseling. Vaak staat een gebrek aan goede en structurele informatie-uitwisseling optimale samenwerking in de weg. De gemeente kan een rol spelen in het stroomlijnen van de informatievoorziening, door bijvoorbeeld structurele overleggen tussen relevante handhavingspartners in het leven te roepen.
- Houd beleidsdoelen scherp op het netvlies. In sommige gevallen is de capaciteit, kunde of kennis in de gemeentelijke organisatie te beperkt om beleidsambities te realiseren. Het is dan aan te raden om na te denken over de wijze waarop de expertise van handhavingspartners een bijdrage kunnen leveren. Wellicht is dit in een bepaald gebied, zoals het uitgaansgebied of op een bepaald thema, zoals jongerenoverlast.